کربوهیدرات چیست؟

اصطلاح کربوهیدرات‌ها بیشترین کاربرد را در بیوشیمی دارد و در این رشته معادل با «ساکاریدها» به کار می‌رود. کربوهیدرات در علوم غذایی عنوان یکی از اجزای اصلی رژیم غذایی است.
کربوهیدرات‌ها یا ساکاریدها در بیوشیمی به چهار گروه مونوساکاریدها ، دی‌ساکاریدها ، الیگوساکاریدها و پلی‌ساکاریدها تقسیم می‌شوند.

عموما مونوساکاریدها و دی‌ساکاریدها که کربوهیدرات‌هایی با وزن مولکولی کوچکتر هستند ، به طور رایج با عنوان «قند» نامبرده می‌شوند. خود کلمه ساکارید نیز از کلمه یونانی ساخارون به معنای قند گرفته شده است.

نام مونوساکاریدها و دی‌ساکاریدها در بسیاری موارد به پسوند «وز» (ose) ختم می‌شود برای مثال قند انگور مونوساکاریدی است که «گلوکوز» نام دارد ، قند نیشکر دی‌ساکاریدی است که «سوکروز» خوانده می‌شود و قند شیر دی‌ساکاریدی است که به آن «لاکتوز» می‌گویند.

کربوهیدرات‌ها نقش‌های متعددی در جانداران زنده دارند. پلی‌ساکاریدها به عنوان منبع انرژی (نشاسته و گلیکوژن) ، و به عنوان اجزای ساختاری (سلولز در گیاهان و کیتین در بندپایان) عمل می‌کنند. مونوساکارید پنج کربنی «ریبوز» هم جزئی از «کوآنزیم‌ها» (یک ترکیب شیمیایی غیرپروتئینی ضروری برای فعالیت بیولوژیک یک پروتئین که اغلب آنزیم است) شمرده می‌شود و هم چارچوب ساختمانی RNA را می‌سازد. دزوکسی ریبوز - یک ترکیب مربوط- همین نقش را در DNA دارد.

کلمه کربوهیدرات در علوم غذایی و در بسیاری از کانتکست‌های غیررسمی به معنای غذایی است که به خصوص غنی از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نشاسته (در غذاهایی مانند غلات آماده صبحانه ، نان و پاستا) یا کربوهیدرات‌های ساده مانند قند (در غذاهایی مانند آب‌نبات‌ها ، دسرها و مرباها) باشد. فیبرهای غذایی هم که به خصوص در میوه‌ها و سبزی‌ها فراوانند ، نوعی کربوهیدرات هستند.

کربوهیدرات‌ها در این معنا یکی از پنج جزء اصلی رژیم غذایی هستند؛ یعنی کربوهیدرات‌ها ، چربی‌ها ، پروتئین‌ها ، ویتامین‌ها و مواد معدنی.

کربوهیدرات‌ها در بدن به گلوکز بدل می‌شوند که در روند متابولیسم انرژی لازم برای انجام کارکردهای بدنی و فعالیت جسمی را فراهم می‌کند. اما کیفیت کربوهیدرات مهم است؛ برخی از انواع کربوهیدرات‌ها بهتر از بقیه هستند:

سالم‌ترین منابع کربوهیدرات‌ها شامل غلات کامل فراوری‌نشده یا به طور حداقل فراوری‌شده ، سبزی‌ها و میوه‌ها و حبوبات هستند- این مواد غذایی همچنین دارای ویتامین ، مواد معدنی ، فیبرهای غذایی و مجموعه‌ای از مواد مغذی گیاهی (phytonutrient) مهم هستند.

منابع ناسالم‌تر کربوهیدرات‌ها شامل نان سفید ، پاستاها ، نوشابه‌های گازدار و سایر غذاهایی بسیار فرآوری یا تصفیه‌شده هستند. این اقلام حاوی کربوهیدرات‌هایی هستند که به راحتی هضم می‌شوند و ممکن است باعث افزایش وزن شوند ، از کاهش وزن جلوگیری کنند ، یا زمینه‌ساز بیماری قلبی و دیابت شوند.