محصول ارگانیک از مزایا تا معایب

محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که در تمام مراحل رشد با سیستم طبیعی هماهنگ هستند. محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که در تمام مراحل رشد با سیستم طبیعی هماهنگ بوده و در خاکی که از چند سال قبل هیچ‎گونه سموم دفع آفات و مواد شیمیایی در آن استفاده نشده است و فقط با مواد طبیعی مانند کمپوست گیاهی تقویت می‎شود رشد می‎کنند. در ترکیبات میوه‎های ارگانیک هیچ‎گونه اصلاح ژنتیکی صورت نمی‎گیرد و از گازها برای رشد و زودرسی میوه‎ها استفاده نمی‎شود و به همین دلیل رنگ این نوع میوه‎ها طبیعی بوده و نه خیلی پررنگ یا کم‎رنگ‎تر از حد معمول هستند. بافت آن‎ها مناسب است و خیلی نرم یا سفت نیست ، اندازه میوه‎ها هم متعادل بوده و طعم و بوی طبیعی و مناسبی دارند که البته بارزترین ملاک تشخیص میوه‎های ارگانیک طعم و بوی طبیعی آن‎ها است. پوست میوه‎های ارگانیک کاملاً متناسب با میوه بوده و زیاد ضخیم نیست ، در این نوع محصولات کاهش آلودگی خاک به کودها و سموم موجب باقی ماندن عناصر مفید مانند کلسیم ، آهن ، فسفر ، منیزیم و ویتامین C در سبزی‎ها می‎شود. متأسفانه میزان محصولات ارگانیک کم است و به دلیل افزایش جمعیت ، محصولات ارگانیک پاسخ‎گوی نیاز مصرف‎کنندگان نیست و کشاورزان برای تأمین نیاز بازار ، محصولات دیگر از جمله محصولات گلخانه‎ای خارج از فصل را تولید می‎کنند که کمبودهای عناصر مفید را دارند ، چون نور مستقیم به داخل گلخانه نمی‎تابد و همچنین در گلخانه‎ها کود و سم زیاد استفاده می‎شود. وجود میوه‎هایی با ظاهر درشت که فاقد طعم و خاصیت هستند ، همگی ناشی از استفاده بی‎رویه کودها ، آفت‎کش‎ها و باقی‎ماندن ترکیبات آن‎ها در محصولات است. برخی از میوه‎هایی که خارج از فصل وارد بازار مصرف می‎شوند وارداتی هستند که با مهندسی ژنتیک تهیه شده‎اند و حاوی ژن‎های تغییر شکل یافته‎ای هستند که باکتری‎های موجود در روده را تغییر می‎دهند و موجب مقاوم شدن بدن به آنتی‎بیوتیک می‎شوند. در این تییرات ژنی میوه‎ها مدت بیشتری روی درخت می‎مانند تا کشاورز و باغ‎دار هزینه سردخانه و انبارداری ندهدو در زمان دلخواه وارد بازار کند که ماندگاری زیاد روی درخت از مواد مفید میوه‎ها کم می‎کند. یک کارشناس زراعت که سال گذشته پروژه تولید محصول سالم را در شهرستان سلسله در زمینه تولید محصول خیار سالم در روستاهای جوانمرد و دره‎تنگ دو قطب جالیز شهرستان اجرا کرده است ، در این باره گفت: محصول سالم و ارگانیک دو مقوله مجزا هستند. پیمان یوسفوند ادامه داد: محصول ارگانیک محصولی است که در تولید آن از هیچ‎گونه ماده شیمیایی مصنوعی استفاده نشود. وی اضافه کرد: در واقع مزرعه تولید محصول ارگانیک باید یک فرآیند سه ساله را طی کند و سپس آزمایشگاه این مزرعه را از نظر میزان باقی‎مانده سموم تأیید کند. این مدرس دانشگاه پیام‎نور سلسله در تعریف محصول سالم گفت: محصول سالم محصولی است که در تولید آن می‎توان از کودهای شیمیایی استفاده کرد ، اما میزان باقی‎مانده سموم در مزرعه آن نباید از حد مجاز بیشتر باشد. یوسفوند در تشریح پروژه تولید محصول سالم خود در شهرستان سلسله گفت: با همکاری کلینیک گیاه‎پزشکی شهرستان دو منطقه دره‎تنگ و جوانمرد که به عنوان قطب‎های جالیز شهرستان شناخته می‎شوند برای اجرای این پروژه بزرگ انتخاب شدند. وی ادامه داد: مشکلی که خیارهای تولیدی این مناطق داشت مصرف بیش از حد سموم بود. این کارشناس زراعت خاطرنشان کرد: مخصوصاً سمی همچون دورسبان که دوره ماندگاری آن در محصول تولیدی ?? روزه است و برای محصولی همچون خیار که تازه‎خوری دارد ، برداشت آن پس از دو روز از پاشیدن سم و عرضه آن به بازار بسیار خطرناک است. یوسفوند تصریح کرد: مهم‎ترین هدف گروه ما در تولید محصول سالم تغییر نگرش کشاورزان نسبت به سموم و نهاده‎های کشاورزی بود. وی یادآور شد: به گفته خود کشاورزان آنها در تولید محصولات خود از کود دامی تازه استفاده می‎کردند که فوق‎العاده خطرناک است ، چرا که کود دامی تازه منشأ تمام بیماری‎ها است. این مدرس دانشگاه پیام‎نور سلسله ادامه داد: گروه ما که متشکل از مرکز تحقیقات کشاورزی ، اداره حفظ نباتات و ترویج استان و شرکتی که برند محصول سالم را می‎داد بود ، بدون اغراق کار بسیار بزرگی انجام داد. یوسفوند اضافه کرد: مهندس کلهر از مرکز تحقیقات کشاورزی استان که 25 سال روی کودهای دامی تحقیق کرده بود نحوه صحیح فرآوری کودهای دامی را به ما آموزش داد. این کارشناس زراعت یادآور شد: قبل از تولید محصول سالم به گفته خود کشاورزان آن‎ها هفته‎ای یک بار از سم مبارزه با آفات ، حشرات و قارچ‎کش‎ها استفاده می‎کردند. وی تأکید کرد: ما با حذف سم دورسبان کار بسیار بزرگی صورت دادیم و از طرف شرکتی که برند محصول سالم را می‎داد به این کشاورزان وعده داده شد که در صورت حذف سم دورسبان و استفاده از کودهای زیستی به جای کودهای شیمیایی محصول این 3 کشاورز 30 درصد بالاتر از قیمت بازار خریداری خواهد شد. یوسفوند ادامه داد: این کشاورزان به جای استفاده از سم حشره‎کش از کارت آبی(تریپس که نوعی آفت خیار است جذب این کارت‎ها می‎شود) و یک قارچ‎کش بیولوژیک در جالیزهای خود استفاده کردند. این کارشناس زراعت تصریح کرد: در نهایت سازمان حفظ نباتات و شرکت برند و نماینده سازمان کشاورزی از محصول هر سه کشاورز نمونه‎برداری انجام دادند که خوشبختانه هر سه محصول سالم بود. وی با گلایه از شرکت برند محصول سالم که به وعده خود به کشاورزان عمل نکرده بود ، افزود: اگر این شرکت به وعده خود به این کشاورزان عمل می‎کرد نه تنها آن‎ها بلکه سایر کشاورزان برای ادامه همکاری در سال‎های آتی ترغیب می‎شدند ، اما متأسفانه اعتمادسازی صورت گرفته در میان کشاورزان از بین رفت. این مدرس دانشگاه پیام نور خاطرنشان کرد: اگر این روند دو سال ادامه پیدا می‎کرد ، ما در سال سوم به کاشت محصول ارگانیک می‎رسیدیم ، اما متأسفانه این‎گونه نشد. یوسفوند با بیان اینکه اگر محصول سالم با همان قیمت محصول معمولی به فروش برسد عملکرد کشاورز پایین می‎آید ، تصریح کرد: لازم است در این زمینه دولت وارد عرصه شده و با ایجاد غرفه‎هایی در بازارچه‎ها برای فروش محصولات سالم و ارگانیک با قیمت بالاتر کشاورز را حمایت کند. وی ادامه داد: حمایت از نهاده‎های کشاورزی از طریق اهدای کود زیستی و کارت‎های آبی به‎صورت رایگان به کشاورزان نیز در این زمینه می‎تواند بسیار تأثیرگذار باشد. این کارشناس زراعت تصریح کرد: البته باید در این راه خود کشاورز هم مشتاق به انجام کار باشد و آگاهی کشاورزان را نسبت به تولید محصول سالم و ارگانیک نیز بالا برد. یوسفوند خاطرنشان کرد: در این راه رسانه‎های عمومی نیز باید فرهنگ‎سازی لازم را برای خرید محصول سالم و ارگانیک در میان مردم صورت دهند ، چراکه نقش رسانه‎های عمومی در این زمینه بسیار تأثیرگذار است. مدیر جهاد کشاورزی سلسله در تعریف کشاورزی ارگانیک گفت: کشاورزی ارگانیک یا کشاورزی زیستی نوعی کشاورزی است که در تولید و فرآوری محصولات آن از کودهای شیمیایی ، سموم ، هورمون‎ها و دگرگونی‎ها و دستکاری‎های ژنتیکی استفاده نشود. فریدونی ادامه داد: همه مراحل تقویت زمین ، کاشت و برداشت با استفاده از نهاده‎های طبیعی همچون کود زیستی ، ورمی‎کمپوست ، حشرات سودمند و ریزاندامگان کارآ یا EM باشد. وی تصریح کرد: کشاورزی ارگانیک سیستمی تولیدی است که سلامت خاک ، اکوسیستم‎ها و انسان را پایدار می‎سازد و بر فرآیند بوم‎شناسانه ، تنوع زیستی و چرخه‎های سازگار با شرایط محلی تکیه دارد. مدیر جهاد کشاورزی سلسله در تشریح معایب کودهای شیمیایی و محاسن تولید محصولات ارگانیک اظهار کرد: امروزه مصرف زیاد کودهای شیمیایی و سم در محصولات کشاورزی در تمام جهان و بخصوص در ایران یک معضل عمده بهداشتی است. فریدونی ادامه داد: در حال حاضر سرانه مصرف سم در محصولات کشاورزی به ازای هر نفر 400گرم و هم‎چنین میزان مصرف کودهای شیمیایی از 2/5 به 3/5 میلیون تن در ده سال گذشته رسیده است. این مقام مسئول خاطرنشان کرد: در کشاورزی متعارف بیش از300 نوع ترکیب شیمیایی خطرناک نظیر آفت‎کش‎ها و علف‎کش‎ها و کودهای شیمیایی به‎منظور کنترل آفات و حشرات استفاده می‎شود. وی ادامه داد: بقایای این مواد علاوه بر آلوده کردن آب‎های زیرزمینی و هوا ، جذب گیاهان و درختان شده و بخشی از آن در محصولات کشاورزی از قبیل میوه‎ها وسبزی‎ها رسوب کرده و در موقع مصرف به بدن انسان منتقل می‎شوند. مدیر جهاد کشاورزی سلسله تأکید کرد: متأسفانه آب‎های آلوده شده با این مواد به مصرف انسان رسیده و عوارض ناشی از آن‎ها را تشدید می‎کند. فریدونی خاطرنشان کرد: تحقیقات انجام گرفته در مورد اثرات سوء این مواد حاکی از آن است که 60درصد سموم دفع آفات ، 90 درصد قارچ‎کش‎ها و 30 درصد حشره‎کش‎ها سرطان‎زا هستند. وی با بیان اینکه برای تولید محصولات سالم هیچ راهی جز کشاورزی ارگانیک نداریم ، تصریح کرد: در کشاورزی ارگانیک که اساس آن بر مدیریت صحیح خاک و محیط رشد گیاه استوار است ، به گونه‎ای عمل می‎شود که در تغذیه گیاهان و درختان تعادل بین عناصر مورد نیاز خاک به هم نخورد و در هنگام رشد نیز نیازی به استفاده از سموم و آفت‎کش‎ها نباشد. مدیر جهاد کشاورزی سلسله ادامه داد: در این نوع کشاورزی در تغذیه خاک کشاورزی به جای استفاده از کودهای شیمیایی از کودهای طبیعی نظیر خاک‎برگ ، جلبک‎ها و کودهای حیوانی و بیولوژیک استفاده می‎شود. فریدونی با بیان اینکه در صورت نیاز به مبارزه با آفات نیز به جای کاربرد سموم و آفت‎کش‎های شیمیایی از شیوه‎های بیولوژیک همچون زنبورها و باکتری‎ها و یا ارقام مقاوم به آفت‎ها در کشت و ذرع استفاده می‎شود ، گفت: در این نوع کشاورزی از دانه‎های اصلاح شده ژنتیک و در معرض تابش اشعه قرار گرفته استفاده نمی‎شود. وی خاطرنشان کرد: طبق گواهی آزمایشگاه مرجع خاک محل تولید محصولات ارگانیک نباید از3 سال پیش باقی‎مانده سموم و کودهای شیمیایی داشته باشد. مدیر جهاد کشاورزی سلسله اضافه کرد: برای باروری خاک از کمپوست‎ها ، کودهای حیوانی و کودهای آلی استفاده شده و زمین دچار کمترین دستکاری می‎شود. فریدونی در مورد مشکلات پیش روی کشاورزان برای کاشت محصولات ارگانیک اظهار کرد: چون میزان علف‎کش‎ها و کودهای شیمیایی در مزارعی که این محصولات در آن‎ها تولید می‎شود به حداقل می‎رسد در نتیجه عملکرد پایین‎تری نسبت به کشت‎های رایج دارد و به تبع آن سطح درآمدی کشاورز پایین می‎آید. وی در تشریح راه‎حل‎های پیشنهادی تصریح کرد: باید بازاریابی و فروش این محصولات را در جامعه ایجاد کرد و محصول ارگانیک را با قیمت بالاتری به بازار عرضه کرد. مدیر جهاد کشاورزی سلسله تأکید کرد: نیاز است که دولت در این زمینه وارد شود و با ایجاد بازارچه‎ها و تخصیص یارانه تولید محصولات ارگانیک زمینه را برای استفاده از این محصولات در جامعه فراهم کند. فریدونی خاطرنشان کرد: چون میزان باقی‎مانده سموم و کودهای شیمیایی در این محصولات به حداقل می‎رسد به ارتقاء سلامت و بهداشت جامعه کمک می‎کند و در درازمدت اثر اقتصادی آن توجیه‎پذیر است.