مطالعات انجام شده نشان می دهد تولید،تکثیر و پرورش گل در کشور از سابقه قابل توجه ای برخوردار است.

به واقع تولید گل در ایران با هدف کسب سود اقتصادی انجام نپذیرفته و این فعالیت عمدتا در قالب میل شخصی،سرگرمی و علاقه به زیبایی های طبیعت پیگیری می شده اما به تدریج با تقویتِ فرهنگ اهداء و هدیه گل به دوستان ، آشنایان و اقوام به عنوان نماد و نشانه ای برای اظهار محبت و علاقه و همچنین استفاده و بهره گیری از آن در طراحی ها و زیباسازی های شهری، تولید گل به عنوان عرصه ای سود آور در دستورکار قرار می گیرد.

آنچنان که اعداد و ارقام منتشر شده از سوی اتحادیه گل ها و گیاهان زینتی در ایران نشان می دهد سرانه مصرف گل در ایران ، سالیانه به ازای هر نفر 5 تا 10 شاخه گل برآوُرد می شود که این ضریب تغییر و فاصله میان اعدادِ منعکس شده ، بیشتر به وضعیت اقتصادی کشور و جامعه گره خورده است.

به واقع در صورت کاهش قدرت خرید مردم ، خرید گل از اولویت خارج می شود و به تبع آن سرانه خریدِ آن در کشور کاهش می یابد و بالعکس با افزایش قدرت خرید مردم و رونق اقتصادی ، میل به خرید چنین محصولاتی نیز افزایش می یابد.

در این میان،سرانه خرید گل در کشورهای اروپایی و توسعه یافته به ازای هر نفر در سال،حدود 200 شاخه تخمین زده می شود که این تفاوت مشهود و قابل توجه در سرانه اشاره شده ، موید فرهنگ شایِعِ تهیه و اهداء گل در قاره اروپاست.

با همه این اوصاف ، از ایران زمین به عنوان یکی از خواستگاه های اصلی گل ها و گیاهان زینتی همچون زنبق ، سیکلمه ، لاله ، سنبل ، پامچال ، میخک ،گلایل و...یاد می شود.

پیشینه تاریخی استفاده از گل های زینتی

بنابر گزارش های موجود،یونانی ها،در زُمره نخستین جوامعی محسوب می شوند که برای گل ها،معانی و نمادهای متعددی تعریف کرده اند و به تدریج این فرهنگ به دیگر نقاط جهان نیز گسترش و تسری پیدا کرده است.

آنچنان که مطالعات باستان شناسی و آثار و اسناد به جای مانده از ابنیه تاریخی در ایران نشان می دهد،گل ها و غنچه های حکاکی شده بر سنگ نگاره های تخت جمشید ، از سابقه ای 2 هزار و 500 ساله برخوردار است که به هر ترتیب استفاده از گل های زینتی در ایران زمین را به اثبات می رساند.

البته بصورت مشخص و دقیق،مبداء تاریخی رسم اهدای گل در ایران،مُبَرهَن نشده اما می توان به این واقعیت اذعان کرد که سابقه رسم اهداء و تقدیم گل از پیشینه قابل توجهی برخوردار است تا جایی که مطالعات موجود نشان دهنده تسری فرهنگ اهدای گل از ایران به اروپاست و به نوعی غربی ها این فرهنگ را از مردم ایران اقتباس کرده اند ، اما بنا به دلایل متعدد ، در حال حاضر این رسم و فرهنگ در کشورهای غربی در مقایسه با ایران ، ظهور و بروز بیشتری دارد.

در واقِعِ امر ، شرایط و ضریب صادارت گل از ایران به کشورهای دیگر از وضعیت مناسب و مطلوبی برخوردار نیست و عمده سهم صادرات گل در جهان ، از آنِ کشورهای اروپایی است و از این محل سود بسیاری را نیز کسب می کنند.

هلند یکی از صاحب نام ترین کشورهای جهان در حوزه تولید و پرورش گل و صادارت آن به شمار می رود و بنابر آمار منعکس شده در رسانه ها ،کشور مذکور ، صرفا از محل صادرات گل ، 7 میلیارد دلار در سال ، کسبِ درآمد می کند که به نوبه خود عدد و رقم درشت و قابل توجهی به نظر می رسد.

کشورهای دیگری همچون آلمان 22 درصد،آمریکا 15 درصد ، فرانسه 10 درصد و انگلستان با 10 درصدِ صادرات در جهان در این حوزه و در عرصه تولید تجهیزات و ادوات مرتبط با باغبانی مشغول به فعالیت هستند.

از رتبه هفدهمی ایران در تولید گل تا جایگاه یکصد و هفدهمی در حوزه صادارتِ این محصول !

بنابر بررسی های انجام شده،کشور ایران از حیث حجم، تناژ و تولیدِ گل های زینتی در رتبه هفدهم جهان قرار دارد اما در حوزه صادرات محصولات اینچنینی،جایگاه یکصد و هفدهمی را به خود اختصاص داده که این تفاوت در میزان تولید و ضریب صادرات به روشنی موید عمق فرصت سوزی هایی است که در این بخش شاهد هستیم.

به مدد شرایط اقلیمی و آب و هوایی کشور،زمینه و بستر مساعدی برای تولید گل وجود دارد اما به دلیل قیمت تمام شده بالا،زمینه رقابت موثر در بازارهای تجاری و پشت سرگذاشتن کشورهایی همچون فرانسه،انگلستان،آلمان،ژاپن و...به نحو مطلوبی وجود ندارد.

محمد رضا خزائی،یکی از توزیع کنندگان عمده گل، در گفت‌ وگو،با اشاره به لزوم توجه هر چه بیشتر به ظرفیت ها و فرصت های بالقوه موجود در این عرصه(تولید و صادرات گل در کشور)اظهار کرد:این یک قاعده و هنجار پذیرفته شده در تمامی حوزه های اقتصادی جهان محسوب می شود که میل به خرید و تهیه اقلام و محصولاتی که قیمت آن در مقایسه با اقلام مشابه پایین تر است ، بیشتر خواهد بود و متقاضی تمایل هر چه بیشتری به تهیه و خرید چنین کالاها و تولیداتی نشان می دهد.

وی افزود:با این اوصاف ، قیمت تمام شده پایین تر برای تسخیر بازارهای جهانی یک مولفه و ضرورت تعیین کننده به شمار می رود که این قاعده در ارتباط با بازار گل نیز مصداق پیدا می کند.

خزائی تصریح کرد : نه تنها در بازارهای جهانی و درعرصه های صادراتی،بلکه در حوزه داخلی نیز این امر مصداق دارد و عموم مردم میل و اقبال بیشتری به کالاهای ارزان تر در شرایط کمی و کیفی مشابه نشان می دهند.

این توزیع کننده عمده گل گفت:مانع اصلی در ارتباط با توسعه صادارت گل از ایران به دیگر کشورها به همین نقیصه(قیمت تمام شده بالا)باز می گردد و تا زمانی که شاهد چنین چالشی هستیم توفیق در امر توسعه صادارت گل به دیگر کشورهای جهان،قطعا ناممکن خواهد بود.

وی افزود:البته در حال حاضر ایران به واسطه بُعد مسافتی کوتاه تر، صادرات گل به کشورهای همجوار را در دستور کار قرار داده اما به دلیل عرضه نامناسب و بعضا بسته بندی های نامطلوب،کشورهای هدف با بسته بندی مطلوب تر، مجددا گل های دریافتی از ایران را به کشور های دیگر باز توزیع می کنند و از این محل سود و ارزش افزودهِ افزون تری را دریافت می کنند.

حمل و نقل مناسب،پیش نیاز توسعه صادرات گل های تزئینی

چندی پیش،محمد جواد کولیوند،نماینده مردم کرج در مجلس شورای اسلامی در گفت و گویی با رسانه ها در ارتباط با ظرفیت های موجود در بازار گل کشور گفت:استان البرز،از نمونه حوزه های جغرافیایی مستعد برای تولید و پرورش گل در کشور به شمار می رود و در حال حاضر فعالان تولید و پرورش گل در سالن ها و اراضی خاصی که به این منظور احداث شده اند ، مشغول به فعالیت هستند.

وی می گوید:یکی از ضروریات توسعه صادارتیِ چنین محصولاتی ( به واسطه عمر کوتاه گل و فرآیند زمانی کوتاه آن ها در پژمردگی) ، به در نظر گرفتن پروازهای ویژه برای نقل و انتقال آن معطوف می شود و در کنار آن توجه به مقوله بیمه کارگران فعال در این رسته ، از الزاماتی است که با حُصول آن می توان به توفیقات قابل توجهی در این عرصه نائل شد.

در میان شهرهای ایران،محلات به عنوان یکی از قطب ها و کانون های پرورش گل و گیاه مطرح است،اما آنچنان که علی رضا سلیمی،نماینده این خطه از کشور در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با رسانه ها می گوید:توجه لازم از سوی دستگاه های متولی به این ظرفیت ویژه نشده و باید با پرداخت یارانه و ارائه تسهیلات ویژه،نسبت به توسعه هر چه بیشتر تولید و پرورش گل و گیاه مبادرت ورزیده شود.